Buurtbatterij zorgt voor rust op het stroomnet

Trouw, 1 december 2022

De wereld zal heel veel batterijen nodig hebben om alle stroom van windmolens en zonnepanelen in goede banen te leiden. De coöperatie WeertEnergie voorzag dat vijf jaar geleden al en schafte een buurtbatterij aan. Initiatiefnemer Peter Ramaekers doet tijdens een MeetUp uit de doeken hoe de praktijk er uit ziet.

Door alle zonnepanelen die op daken en op zonneweides verschijnen, raakt het elektriciteitsnet overbelast. Zelf heb ik dat in mijn straat al meegemaakt. De oplossing was toen een dikkere stroomkabel in de straat. Maar dat is een kostbare en tijdrovende zaak. Beter zou het zijn als we die stroom in de buurt kunnen opslaan in een batterij. Dan heb je dezelfde ‘eigen’ stroom na zonsondergang ook nog dicht in de buurt om te kunnen gebruiken en belast je het net zowel overdag als ’s avonds dus veel minder.

In 2017 ontstond bij WeertEnergie het idee om een zonneweide aan te leggen. Een van de initiatiefnemers, Peter Ramaekers, wilde daar ook een grote batterij aan koppelen, om zo het net te ontzien en de buurt stroom uit eigen weilanden te kunnen leveren. Hun ‘buurtbatterij’ (van 614 kWh, honderd keer groter dan de thuisbatterij die ik twee jaar geleden heb getest) bleek een dure jongen.

Ramaekers: ”Batterijen worden wel steeds goedkoper, maar het was toch nog een heel kostbare aanschaf, een zaak van vele tonnen. We hadden al snel door dat je dat alleen redt als je samen met professionele partners in stroom gaat handelen. Je kunt met zo’n batterij namelijk op verschillende manieren geld verdienen.”

Secondenwerk

De belangrijkste toepassing is nu nog frequentiestabilisatie. Dat is minder ingewikkeld dan het woord suggereert. Het stroomnet werkt met 50 hertz: vijftig keer per seconde wisselt de spanning van plus naar min en weer terug. De frequentie moet constant zijn, maar als er op het net meer vraag dan aanbod is, daalt de frequentie en bij minder vraag dan aanbod stijgt die. Om dat te voorkomen moet er snel, binnen 30 seconden, meer of minder stroom worden aangeboden.

Batterijen zijn daar uitermate geschikt voor. Ze kunnen in een fractie van een seconde omschakelen van laden naar ontladen en weer terug, en zo het net stabiel houden. Voor die dienst wordt goed betaald. Zo plaatste Tesla een paar jaar geleden in Australië een batterij van 100 miljoen dollar speciaal voor deze frequentiestabilisatie. De batterij was in een paar jaar terugverdiend.

Handel in stroom

Zo snel gaat het in Weert niet. Financieel kan het zonder subsidie eigenlijk nog niet uit. De batterij is dan ook niet alleen voor frequentiestabilisatie bedoeld. Ramaekers: “We dachten in de eerste plaats aan het overdag opslaan van onze zonnestroom om die ’s avonds te kunnen leveren aan onze leden in Weert. Dat betrekt inwoners bij hun zonnestroom. De stroom gaat dan bovendien niet over de gemeentegrens en zo ontlast je het hoogspanningsnet.”

Daarnaast kun je met een batterij ook nog echt in stroom gaan handelen. “Je koopt dan stroom van het net als er veel stroom is en die stroom dus goedkoop is, en je levert terug aan het als er een tekort is en de stroom dus duur is”, legt Ramaekers uit.

En dan is er nog het zogeheten peak shaving. Daarbij sla je, als de zonnepanelen rond het middaguur de meeste stroom produceren, de top van de productie op in de batterij. Daardoor kun je de stroom met bestaande kabels afvoeren en zijn er geen kostbare aanpassingen aan het netwerk nodig.

Wet aanpassen

Een buurtbatterij was in 2017 een nieuw fenomeen, en is dat nog steeds wel. Om de diensten goed te kunnen uitvoeren nam de coöperatie professionele partners in de arm. De rijksoverheid vond het experiment van WeertEnergie zo waardevol en toekomstgericht dat er een flinke subsidie voor werd verstrekt. Na een grondige voorbereiding konden medio 2019 de zonneweide en de batterij in gebruik worden genomen.

Inmiddels zijn we drie jaar verder en is er evaluatierapport verschenen. In de praktijk blijkt dat de frequentiestabilisatie het meeste geld oplevert. De andere diensten zijn niet alleen minder winstgevend, maar kampen ook met ouderwetse regelgeving. Ramaekers: “Ja, er is nog heel wat aangepaste wetgeving nodig om zo’n buurtbatterij goed te kunnen laten functioneren.”

Zowel bij het Rijk, als bij de provincie en de gemeente moet daar nog veel voor gebeuren. In Brussel is al wel regelgeving aangenomen die de goede richting aangeeft. Met de ervaring in Weert, goedkoper wordende batterijen en nieuwe wetten kan Nederland de komende jaren echt werk maken van de buurtbatterij.

Lees ook:

Als we een beetje slim zijn met stroom, is het net nog lang niet vol

Nederland kampt met overvolle elektriciteitsnetten. In de ene hoek van het land kan er geen zonnepaneel meer bij, in de andere hoek kunnen bedrijven niet worden aangesloten. En zelfs de bouw van huizen dreigt spaak te lopen omdat de stroomkabels niet op tijd de grond in kunnen. Maar met wat slimmigheid blijkt toch veel meer mogelijk.