De verwoestende illusie dat iedere mening gelijkwaardig is

Trouw, Emine Uğur 3 maart 2003

Ooit schreef ik als studente opiniestukken, die niet werden gepubliceerd. Hoe goed ik ook mijn best deed, er was een redactie die besloot dat ik niet voldeed aan hun standaard. Je moest toch enigszins een reputatie of een hoedanigheid hebben, iets waar je gezag aan kon ontlenen en als daar geen sprake van was, moest het stuk dat je als onbekende burger schreef inhoudelijk zo sterk zijn, dat je onbekendheid erdoor gecompenseerd werd. Dat was een van de exclusieve, bijna elitaire manieren waarop je je mening met een breed publiek kon delen.

Wie niet in de pen wilde klimmen, kon zijn mening tijdens feestjes en etentjes over mensen heen storten die vanwege hun aanwezigheid verplicht waren ernaar te luisteren. Als je geen discussie wilde tijdens de kringverjaardag van oma, liet je die neef met zijn complottheorieën uitrazen en deed je alsof je naar je slagroomtaart zat te staren als die ene oom weer racistische en seksistische grappen maakte. Je hoefde het immers maar een paar uur vol te houden.

Ik vind, dus ik ben

Voor de komst van internet werden meningen gevormd, getoetst, gerijpt en aangehoord in de eigen bubbel van bekenden. Met de intrede van internet en met name sociale media kreeg echter iedereen met een verbinding de mogelijkheid om een publiek te vinden en ontstond er het gevoel dat doordat je nu dat wereldwijde podium had, je er ook aanspraak op had om gehoord te worden. ‘Ik denk, dus ik ben’ werd ‘ik vind, dus ik ben’ en dat ging al snel over naar ‘ik schrijf wat ik vind en wat ik vind verdient een groot publiek’.

Buiten de bescherming van de eigen bubbel werden de gekke neef en de racistische oom echter gecorrigeerd en aangesproken op hun uitlatingen door mensen die er geen belang bij hadden om de goede vrede te bewaren. Neef en Oom, die zich verongelijkt en buitengesloten voelden, zochten troost en begrip bij gelijkgezinde Neven en Ooms en samen vormden ze de Je-Mag-Niks-Meer-Zeggen-brigade. Tot zover is dit niet heel schokkend en verder ook prima. Het is goed dat redacteuren niet meer exclusief bepalen wie zijn pen met een breder publiek mag delen.

Neef Peter en ome Henk

Het probleem dat zich echter is gaan voordoen, is dat media door de jaren heen deze zich overschreeuwende brigade dezelfde microfoon zijn gaan geven als deskundigen met drie wetenschappelijke studies en dertig jaar werkervaring. Ze hebben neef Peter daardoor doen geloven dat zijn mening over maatregelen voor een pandemie er evenveel toe doet als de mening van een epidemioloog. Ome Henk is gaan denken dat zijn gevoelens over asielzoekers zwaarder moeten wegen dan internationale verdragen en diplomatieke verhoudingen waar een minister mee te maken heeft.

Alle mensen zijn gelijkwaardig en verdienen een gelijkwaardige menselijke behandeling. De illusie die sociale media echter hebben gecreëerd, en die helaas door ­reguliere media en de politiek is gevolgd, is dat alle standpunten en uitlatingen ook net zo gelijkwaardig zijn. Deze illusie verwoest ons maatschappelijk debat en ik durf te stellen dat het ondertussen zelfs onze democratische rechtsstaat begint te ondermijnen.