Windturbines bij de Bannink

‘Kasteelheer’ vreest windmolens bij De Bannink: ‘Dit landgoed is niet míjn achtertuin, maar van iédereen’

De Fransen begin 1800, de aanleg van de (provinciale) Holterweg, later het spoor Amsterdam-Berlijn en in de jaren zeventig snelweg A1. Tal van ontwikkelingen zetten de afgelopen eeuwen de natuur en rust op landgoed De Bannink, ten oosten Deventer, onder druk. Eddy Scheffer noemt windmolens de jongste bedreigingen. Zover wil de ‘kasteelheer’, die zichzelf liever Don Quichot noemt, het niet laten komen. ,,Als je rationeel nadenkt, zie je hoe idioot deze plannen zijn.”

Martijn Ubels 11-04-21

‘Industrieel geweld’, noemt hij ze en wijst naar de rand van het landgoed, gelegen tussen Colmschate, Vijfhoek en Bathmen. ,,Achter populieren, daar kunnen ze komen. Reuzen, 225 meter hoog. Dan zijn de huidige twee windmolens langs de A1 bij Deventer klein. Kinderspel.”

Scheffer bewoont huize De Bannink, voor het eerst genoemd begin 14e eeuw. Drie Deventer burgemeesters kozen het fraaie landhuis eeuwen geleden als domicilie uit, dat het middelpunt is van het landgoed, met bijna 400 hectare. Populair bij wandelaars, die vanuit de Deventer stadsuitbreidingen zó de natuur in stappen. Fietsen en mountainbiken kan ook.

Landgoedcamping

Wie wil slapen in het groen, kan op de intieme landgoedcamping terecht, een fraai verstopt geheim van De Bannink. Okay, het geluid van A1, spoorweg en Holterweg is nooit ver weg, maar verder is het Salland op z’n best. Scheffer: ,,Het landgoed heeft in de loop der jaren dat verkeer voor de kiezen gekregen. Dat gaat nog. Windmolens erbij, dat wordt te gek.”

Vindt ook stichting Stichting Sandberg van Leuvenum, waar het landgoed met een Ermeloos domein is ondergebracht. Ze heeft als opdracht De Bannink ‘te behouden tot in het oneindige’. Windturbines horen daar niet bij stelt rentmeester Wiet van Lanschot namens de stichting. 

Van Lanschot: ,,Wij begrijpen niet hoe zo dicht op het landgoed sprake kan zijn van windmolens. Ik denk dat de overledenen van het geslacht Sandberg zich zouden omdraaien in hun graf.‘’ Tegen de molens lijken ook de (meeste) bewoners van de tien (pacht)boerderijen/woningen, leert een rondje over het landgoed. Scheffer voorop: ,,Met windmolens verliest dit landgoed compleet zijn waarde.”

De twee gebieden die in beeld zijn voor maximaal negen windmolens. Gebied 13 ligt dicht bij de Bannink. © gemeente Deventer

De slagschaduw zal ‘tot ver’ op de Bannink neerkomen, schetst Scheffer. ,,Daarbij, de molens zie je al van ver af en op het landgoed zelf. Er blijft niets van over. Dan het geluid: trillingen, lawaai.  Ik verwacht er niks dan slechts van. Het is dan helemaal uit met de rust hier. Er lopen hier tientallen reeën, buizerds en andere vogels, in het voorjaar paren hier ooievaren. Dat kun je straks allemaal vergeten.”

Not in my backyard

Bijna  overal in het land is er heibel rond windmolens. Not in my backyard speelt mee. ,,We hebben het hier niet over mijn backyard of frontyard. Maar over álle yards.  Dit is geen probleem van een paar honderd meter om je huis heen. Dit verpest het hele aanzicht. Die waarde die op het spel staat, kun je cultuurhistorisch omschrijven, recreatief voor bezoekers en qua woonklimaat voor de bewoners. Iedereen die hier wandelt, snapt dat dit industriële geweld van energiecentrales op een kwart kilometer boven je hoofd een driest contrast is met dit landgoed.”

De plannen komen voort uit de jarenlange lokale, politieke ambitie van een Deventer energieneutraal in 2030. ,,Internationaal is in het klimaatakkoord 2050 afgesproken, maar in Deventer is een merkwaardig enthousiasme om sneller te gaan dan nodig. Dat had een compliment waard kunnen zijn, als het niet zo dom is. We zien nu de vreselijke consequenties.” 

Don Quichot

Maar de aarde warmt op en C02-uitstoot bedreigt het klimaat. ,,Er moet iets gebeuren, maar ga niet te snel. Neem geen maatregelen die mogelijk niet nodig zijn, geld kosten en het leefklimaat aantasten. Wie weet wat over tien jaar aan energie-opwekking mogelijk is, bijvoorbeeld met waterstof en nucleaire energie.”

Scheffer noemt zichzelf gekscherend Don Quichot. ,,Nee, geen kasteelheer. De Bannink is geen kasteel, maar werd villa genoemd. Don Quichot is wel met een serieuze ondertoon. Het voelt als vechten tegen een vijand met een langere adem.” Met op de achtergrond ontwikkelaars en exploitanten ‘die staan te trappelen’. 

,,Er is veel subsidie beschikbaar, investeerders gaan veel geld verdienen. Ten koste van veel. Om de bevolking te paaien, mogen we delen in dit feestje en mede-aandeelhouder worden. Wie vlak onder zo’n ding woont, krijgt een vergoeding. Dat noemen we dan een sfeerwoning. We worden omgekocht, geloof ik.” 

Op Colmschate verenigden honderden bewoners zich tegen de windmolens onder de naam Deventer Wint. Scheffer blijft daar buiten. ,,De gemeente moet beseffen dat ze niet één tegenstander hebben, maar meer. Ik vaar m’n eigen route. Hoe? Elders zie je dat juridische bezwaren veelal kansloos zijn. De lokale politiek, is de enige kans. Partijen gaan draaien, nu steeds duidelijker wordt wat de Deventer ambities concreet betekenen voor inwoners en landschap.’’ 

Franse revolutie

Scheffer haalt de roerige geschiedenis van De Bannink aan. ,,Tot de Franse Revolutie was het vrij rustig. Na het vertrek van de Fransen was de aanleg van de Holterweg de eerste doorsnijding van het landgoed. Later kwam de spoorweg er dwars doorheen en rond 1970 vlakbij de snelweg. Dat maakte het niet gezelliger.”

Recentere bedreigingen zijn de spoorboog, dwars over het landgoed, voor sneller goederenvervoer, een plan dat sneuvelde. Actueel ‘gevaar’: de aanvliegroute van vliegveld Lelystad. ,,Het wordt weer wat drukker met plannen om het landgoed om zeep te helpen. Vergeet niet pogingen van gemeente en projectontwikkelaars om bouwgrond van De Bannink te pakken, dat heeft de stichting ook afgewend. Met die windmolens moet de stichting het weer verdedigen tegen brutale bestuurders en gretige projectontwikkelaars.”

Gebied rond Bannink één van twee Deventer windmolengebieden

Een gebied ten zuiden van De Bannink en ten oosten van Colmschate heeft wethouder Carlo Verhaar (GroenLinks) namens het college van B en W op het oog voor maximaal negen windmolens. Tot vrij recent lag de ‘zoekcirkel’ tot óp het landgoed. De gemeente heeft dat onlangs aan de noordelijke kant verkleind. Reden: de cultuurhistorische waarde. 

Het verandert niets, aldus Eddy Scheffer: ,,De Bannink stelde toch al geen grond beschikbaar voor windmolens. De strook die overblijft, ligt zó dicht op het landgoed dat turbines veel overlast zullen geven.”

Bewonersgroep Deventer Wint is verbaasd dat gebied ’13’ (bij de Bannink) überhaupt in beeld is. Het ligt vlakbij de A1, maar óók dichtbij landgoed, ín essenlandschap en de Schipbeekzone. Qua natuur, landschap en cultuurhistorie waardevol. Deventer Wint vindt de (voorlopige) aanwijzing haaks staan op de criteria om tot de meest geschikte gebieden te komen. ‘De gemeente wil hoe dan ook windmolens’. 

Volgens de gemeente is het gebied vergeleken met andere opties het meest geschikt en betreft de ecologische waarde vooral dieren die op de grond leven – das en bever. De invloed van windmolens daarop is ‘zeer beperkt’. Daarbij worden vergunningaanvragen te zijner tijd grondig getoetst op flora en fauna en moet een initiatiefnemer uitgebreid effecten voor vogels en vleermuizen onderzoeken. 

Wandelaars zitten niet te wachten op windmolens, leert enkele reacties op de Bannink.  ‘Wie verzint dit”, stelt bijvoorbeeld Els van Delft. ,,Zet ze bij een industrieterrein.”